Een goede nachtrust draagt bij aan zowel onze lichamelijk, als geestelijke gezondheid. Dat is algemeen bekend. Ook het onderzoek dat recentelijk werd gepubliceerd in JAMA Neurology bevestigt dit: er is een verband te vinden tussen een verstoord slaappatroon en de ziekte van Alzheimer.

Over het onderzoek

Het onderzoek, dat werd uitgevoerd door het Erasmus MC, richtte zich op de connectie tussen een slaapwaakritme met veel overgangen van rust naar activiteit en de ziekte van Alzheimer. Daarvoor volgden de experts maar liefst 319 deelnemers zonder dementie aan het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) in de wijk Ommoord. De deelnemers werd gevraagd om een week lang met een bewegingsmeter te slapen, zodat hun slaappatroon goed kon worden ingeschat. Daarnaast moesten ze een slaapdagboek bijhouden en werd er bloed geprikt. Na gemiddeld 7 á 8 jaar werd, met behulp van een PET-scan, onderzocht of er sprake was van amyloïde-beta-plaques (ophopingen) in de hersenen. Ophoping van het eiwit amyloïde-beta is namelijk één van de symptomen van de ziekte van Alzheimer.

Wat bleek? De onderzoekers konden een verband leggen tussen fragmentatie van het slaapwaakritme (verstoord slapen) en de hoeveelheid plaques in de hersenen. Vooral bij mensen met een verhoogd genetisch risico op dementie was dit zichtbaar. Bij geen enkele deelnemer was er aan het begin van het onderzoek sprake van symptomen van de ziekte van Alzheimer. Maar ditzelfde geldt voor het einde van het onderzoek. Dat verbaast Julia Neitzel, onderzoeksleider, niets: “Er kunnen jaren zitten tussen de opbouw van amyloïde-beta in de hersenen en de openbaring van de ziekte.”

Conclusie

Het vraagstuk dat boven kwam drijven was of de fragmentatie van het slaapwaakritme een risicofactor voor ophopingen is of juist het gevolg daarvan. Om dat uit te wijzen, onderzochten de wetenschappers de bloedmonsters die de deelnemers aan het begin van het onderzoek hadden afgestaan. Na het uitsluiten van deelnemers met afwijkende bloedwaardes van amyloïde-bèta-eiwit uit de analyse, bleef het verband tussen de fragmentatie van het slaap-waakritme en amyloïde-bèta-plaques in de hersenen bestaan. De onderzoekers concluderen hieruit dat de fragmentatie van het slaap-waakritme waarschijnlijk voorafgaat aan de vorming van de plaques.

Preventief handelen

Kan deze kennis helpen bij het voorkomen van Alzheimer? Neitzer hoopt van wel: “Goed slapen en een goed dag-nachtritme zijn sowieso bevorderlijk voor de gezondheid. Met name bij mensen die genetisch al kwetsbaar zijn voor alzheimer, zouden we die kennis extra moeten inzetten voor preventie. Interventiestudies zullen moeten uitwijzen hoe de fragmentatie van het ritme verbeterd kan worden en of dit daadwerkelijk alzheimer kan voorkomen of vertragen.”

Auteur: redactie Zuster Jansen