Deltaplan Dementie (2013-2020) en de nieuwe dementiestrategie

In Nederland zal dementie naar verwachting in 2030 de meest voorkomende doodsoorzaak zijn. Deze voorspelling werd gedaan door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Om een van de grootste sociaaleconomische problemen van de 21e eeuw aan te pakken, heeft de overheid verschillende landelijke programma’s opgesteld. Een daarvan is Deltaplan Dementie. De aanpak van Deltaplan Dementie legde de basis voor de toekomstige programma’s. Wat het Deltaplan Dementie was lees je hier.

‘Samen werpen wij een dam op tegen dementie’

Inhoudsopgave

  1. Wat was het Deltaplan Dementie?
  2. De drie pijlers van het Deltaplan Dementie
    1. Pijler 1: Dementie voorkomen en genezen
    2. Pijler 2: Betere zorg voor mensen met dementie
    3. Pijler 3: Dementievriendelijke samenleving
  3. Resultaten en kritische noten
  4. De vervolgstrategie
  5. Leden van Deltaplan Dementie


Wat is het Deltaplan Dementie?

Sinds 2004 houdt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zich actief bezig met de aanpak van dementie in Nederland. Dit begon met het Landelijke Dementieprogramma (2004 – 2007), het Programma Ketenzorg Dementie (2008 – 2012) en het Deltaplan Dementie (2013 – 2020). Het Deltaplan Dementie is de voorloper van de huidige Nationale Dementiestrategie (2021 – 2030).

Het Deltaplan Dementie vertegenwoordigde een nationale aanpak waarbij de overheid, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven samenwerken om de gevolgen van dementie in een vergrijzende samenleving aan te pakken.

Het doel van het Deltaplan Dementie was om dementie behandelbaar en beheersbaar te maken, ‘zowel voor de patiënt van vandaag, als die van morgen’. Om dit te bereiken is het programma opgedeeld in drie thema’s, ook wel de pijlers van het plan genoemd.

De pijlers van Deltaplan Dementie

Het Deltaplan Dementie steunde op de volgende drie pijlers:

Pijler 1: Dementie voorkomen en genezen

Pijler 2: Betere zorg voor mensen met dementie

Pijler 3: Dementievriendelijke samenleving

Bij elke pijler zijn er verschillende organisaties betrokken en verschillende onderzoeksprogramma’s uitgevoerd. Hieronder volgt een beschrijving van wat iedere pijler inhield.

Pijler 1: dementie voorkomen en genezen

In de eerste pijler stond wetenschappelijk onderzoek centraal. Zo startte in 2013 het belangrijkste onderzoeksprogramma van Deltaplan Dementie: Memorabel. Naar aanleiding van de onderzoeksagenda’s van Alzheimer Nederland, het Europese Joint Programme Neurodegenerative Disease Research (JPND) en andere grote stakeholders zijn vier thema’s tot stand gekomen:

  • Oorsprong en mechanisme van de ziekte
  • Diagnostiek
  • Preventie en behandeling
  • Doelmatige zorg en ondersteuning.

Vanuit het onderzoeksprogramma Memorabel zijn ondertussen honderden studies en projecten gestart. Een van de onderzoeken ging over de invloed van beweging op dementie. De conclusie ‘Laat het brein niet indutten: beweeg slim en verminder de kans op dementie’ heeft onder andere geleid tot de totstandkoming van de Beweeggids voor ouderen met dementie.

Pijler 2: betere zorg voor mensen met dementie

De tweede pijler draaide om goede zorg en ondersteuning voor thuiswonende mensen met dementie en hun familie en mantelzorgers. In Nederland waren er in de tijd van het Deltaplan Dementie 280.000 mensen met dementie, waarvan 20.000 jonger dan 65 jaar. De verwachting was dat deze getallen over 25 jaar verdubbeld zijn. Een belangrijk thema van het Deltaplan Dementie was dan ook hoe de dementiezorg en -ondersteuning konden verbeteren.

Het belangrijkste verbeterprogramma van pijler 2 was Dementiezorg voor Elkaar. Dit 4 jaar durende plan (2017-2021) had als doel ‘de kwaliteit van leven van thuiswonende mensen met dementie te verbeteren door de zorg en ondersteuning meer af te stemmen op hun persoonlijke leefwereld, over de grenzen van wonen, zorg en welzijn heen’.

Twee andere grote plannen binnen pijler 2 waren het Actieplan Casemanagement Dementie en het project ‘Samen op weg’ van Zorgverzekeraars Nederland die zich concentreerden op goede samenhangende organisatie van dementiezorg.

Pijler 3: dementievriendelijke samenleving

De derde pijler van het Deltaplan Dementie omvatte activiteiten die bewustwording en begrip voor dementie in de samenleving versterken en versnellen. De reden hiervoor was dat er destijds nog een vertekend beeld was van iemand met dementie. De mens met dementie werd gezien als iemand met een enge ziekte. Daarom werd in 2016 het vijfjarige programma ‘Samen dementievriendelijk’ gestart.

Het programma Samen dementievriendelijk had als doel Nederlanders bewust te maken van de impact van dementie op de samenleving. Daarbij was herkenning van dementie belangrijk, maar ook iets kunnen betekenen voor iemand met dementie of voor een mantelzorger.

Resultaten en kritische noten

Het programma van Deltaplan Dementie is in 2020 afgesloten. Het programma waarin vele organisaties intensief samenwerkten heeft geleid tot nieuw wetenschappelijk onderzoek, betere dementiezorg en een dementievriendelijke samenleving. Enkele resultaten zijn:

  • Meer kennis omtrent de impact van schadelijke eiwitten en erfelijke factoren en het eerder kunnen stellen van een diagnose door wetenschappelijk onderzoek.
  • Verbeterde zorg en ondersteuning dankzij het Register Dementie en de Zorgstandaard Dementie.
  • Mensen, instellingen en bedrijven kunnen zich registreren als dementievriendelijk en worden daarmee dementievrienden. Door het programma Samen dementievriendelijk is er een aanzienlijke toename in deelname aan trainingen en zijn er meer geregistreerde dementievrienden.

Toch is niet alles even succesvol verlopen. Eén van de kritiekpunten richt zich bijvoorbeeld op het doel van het programma om ‘dementie behandelbaar en beheersbaar te maken’. Zo werd de term ‘behandelbaar’ geassocieerd met dat dementie genezen kon worden. Tot op heden is hier echter geen behandeling of medicijn voor. Het Deltaplan Dementie doelde met de term ‘behandelbaar’ op een breder begrip.

Concluderend heeft het Deltaplan Dementie het onderwerp dementie landelijk op de kaart gezet. De activiteiten binnen de drie pijlers hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkelingen op het gebied van dementie, van wetenschappelijk onderzoek tot de totstandkoming van kennisproducten en publiekscampagnes.

Het samenbrengen van de werelden van onderzoek, zorg en maatschappij in één nationaal programma was de voornaamste doelstelling. Het Deltaplan Dementie slaagde hierin door een breed scala aan organisaties te mobiliseren om zich in te zetten voor het onderwerp dementie. De organisaties uit verschillende sectoren deelden kennis, gingen samenwerkingen aan en ontplooiden gezamenlijk initiatieven. Betrokkenen benadrukken dat het uniek is dat diverse domeinen en organisaties samenwerken binnen één nationaal programma rond hetzelfde onderwerp.

De vervolgstrategie

Het Deltaplan Dementie heeft een stevige basis gelegd voor de aanpak van dementie in Nederland. Anders dan de vorige nationale programma’s zijn drie pijlers centraal gesteld waar verschillende organisaties aan bijdragen. De aandacht voor dementie is en blijft constant nodig. Het Deltaplan Dementie heeft daarom een vervolg gekregen: de pijlers worden voortgezet in de tienjarenstrategie van VWS onder de nieuwe naam ‘Nationale Dementiestrategie’ (2021-2030).

Zo wordt het onderzoeksprogramma Memorabel voortgezet onder de naam ‘Onderzoeksprogramma Dementie (OPD)’ om de eerste pijler ‘Dementie de wereld uit’ te realiseren.

Ledenbestand van Deltaplan Dementie

Tegen het einde van 2018 had het Deltaplan Dementie een ledenbestand dat uit 66 organisaties bestond. Dit waren onder andere zorgorganisaties, zorgverzekeraars, belangenorganisaties, bedrijven, gemeenten, fondsen en kennisinstellingen. Hieronder is het ledenbestand te zien.

  1. Activite
  2. Adelheid
  3. Alzheimer Nederland
  4. ANBO
  5. Arteria Consulting
  6. Beroepsvereniging van professionals in sociaal werk (BPSW)
  7. CliniClowns
  8. Cordaan
  9. CRLDT
  10. CZ
  11. Dementie Netwerk Nederland (DNN)
  12. Dementie-winkel.nl
  13. Dirkse Anders Zorgen (DAZ)
  14. Erasmus MC
  15. Ervarea
  16. Espria
  17. FAME Groep
  18. Familienet
  19. Fonds Sluyterman van Loo
  20. Gemeente Amsterdam
  21. Gemeente Den Haag
  22. Geriant
  23. Gino Software
  24. Hanzehogeschool Groningen
  25. Hersenstichting
  26. Hogeschool Windesheim
  27. Hulp bij Dementie Limburg
  28. Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd
  29. King Arthur Groep
  30. Maastricht University
  31. MantelzorgNL
  32. Movisie
  33. MSD
  34. NBD Biblion
  35. Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
  36. Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie (NVvMT)
  37. Netwerk Dementie Noord-Holland Noord
  38. Nivel
  39. Nutricia Advanced Medical Nutrition
  40. Omring
  41. PGGM
  42. Pharos
  43. Philips
  44. Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie
  45. Rabobank
  46. RadboudUMC
  47. Roche
  48. Rooms Catholijk Oude Armen Kantoor (RCOAK)
  49. Tao of Care
  50. TinZ
  51. Transmuraal Netwerk Midden-Holland
  52. Trimbos Instituut
  53. V&VN
  54. Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen
  55. Verenso
  56. VGZ
  57. Vilans
  58. VisiteClowns
  59. VUmc
  60. WeHelpen
  61. Zeeuwse Zorgschakels
  62. Zilveren Kruis
  63. ZonMw
  64. ZorgthuisNL
  65. Zorgverzekeraars Nederland (ZN)

Auteur: redactie Zuster Jansen

&nbs;