Helaas gaat dementie vaak gepaard met probleemgedrag. De hersenen van de dementerende gaan immers achteruit. Dat kan leiden tot onder andere agressie, achterdocht en agitatie.
In dit artikel krijgt u tips en handvatten om er beter mee om te gaan. Geschikt voor mantelzorgers, familie, verpleegkundigen en verzorgenden.
Dit is deel 4 van onze blogserie over omgaan met dementie
Vindt u in dit artikel niet de tips die u zoekt? Dan vindt u die zeker wél in 1 van de andere delen uit deze serie:
- Deel 1: Tips voor patiënten
- Deel 2: Tips voor familie en mantelzorgers
- Deel 3: Tips voor hulpverleners/verzorgers
- Deel 5: Specifieke tips bij verschillende soorten dementie
- Deel 6: Verder leren, lezen en kijken over dementie: artikelen, boeken, filmpjes en cursussen
Met welke gedragsproblemen heeft ú te maken?
- Agressie
- Achterdocht
- Onrust en agitatie
- Hallucinaties
- Weerstand
- Claimend gedrag
- Dwangmatig gedrag
- Ontremd en grensoverschrijdend gedrag
- Stemmingswisselingen
- Wegloopgedrag
- Onbegrepen gedrag
1. Omgaan met agressie bij dementie
Agressie is misschien wel de naarste vorm van probleemgedrag. Zeker wanneer u de partner of een kind van de dementerende bent. Het belangrijkste om te onthouden is:
Het agressieve gedrag ontstaat door de dementie. Vat het dan ook niet persoonlijk op. Ook niet als het direct tegen u gericht is.
Wat u kunt doen:
- Blijf zelf kalm; als u bang of boos wordt, kan u het erger maken.
- Leid de persoon af; door te praten over een leuk onderwerp, bijvoorbeeld.
- Bespreek het met anderen; zelf moet u ook uw emoties kwijt.
Bron en verder lezen: Ziekenverzorgende.nl/agressie
2. Omgaan met achterdocht bij dementie
Achterdocht bij dementerenden uit zich op vele manieren: al snel wordt u beschuldigd van diefstal, overspel of samenzwering.
Neem het niet persoonlijk; het is puur een gevolg van de verwarring door de ziekte. U wéét dat het onzin is. Maar voor de dementerende is het maar al te echt.
Wat u kunt doen:
- Verplaats u in de persoon; hoe zou ú zich voelen als u bijvoorbeeld steeds dingen kwijtraakt?
- Vermijd discussie; ga nooit een ‘welles-nietes’-strijd aan. Dat leidt nergens toe.
- Leg reservevoorraden aan van spullen aan die steeds ‘kwijtraken’.
Bron en verder lezen: Dementie.nl/achterdocht
3. Omgaan met onrust en agitatie bij dementie
Onrust en agitatie uit zich op allerlei manieren: steeds rondlopen, aan deuren rammelen, voortdurend praten of mompelen, schreeuwen, zingen, etc. Meestal vooral ’s avonds.
Duidelijke tekenen dat de dementerende rusteloos is. Waarschijnlijk door een optelsom van prikkels gedurende de dag. Bij u kan het ook zorgen voor onrust en/of irritatie.
Wat u kunt doen:
- Inventariseer welke prikkels de dementerende dagelijks krijgt; welke kunt u wegnemen?
- Bouw rustmomenten in gedurende de dag; met dus zo min mogelijk prikkels.
- Reageer uw eigen onrust niet af op de dementerende; dat zorgt alleen maar voor meer onrust.
Bron en verder lezen: zorgleefplanwijzer.nl/onrust
4. Omgaan met hallucinaties bij dementie
Monsters. Stemmen in zijn/haar hoofd. Een kleedmotief dat tot leven komt. De dementerende ziet, voelt, hoort of ruikt van alles wat er niet is.
Hallucinaties kunnen prachtig zijn. Maar ook verdrietig of vreselijk eng. En in de beleving van de dementerende vooral: levensecht.
Wat u kunt doen:
- Als u het voor het eerst merkt: neem direct contact op met de huisarts.
- Probeer de dementerende niet te overtuigen dat het hallucinaties zijn; hij/zij zal daarvan niet te overtuigen zijn.
- Zorg goed voor uzelf; schakel op tijd zorgprofessionals in die u kunnen helpen als het te zwaar wordt.
Bron en verder lezen: Dementie.nl/hallucinaties
5. Omgaan met weerstand bij dementie
Weerstand bij dementie kan allerlei oorzaken hebben. Ontkenning, verwarring, onbegrip. Daardoor kan de dementerende weigeren aan hulp mee te werken.
Voor u enorm lastig. Zeker wanneer u weet waarmee de dementerende het beste geholpen is. Maar bedenk: hij/zij doet het niet bewust. Het is echt een gevolg van de ziekte.
Wat u kunt doen:
- Ga niet in discussie en dwing niet; de dementerende is meestal te veel overtuigd van zijn/haar gelijk .
- Probeer te begrijpen waaróm de dementerende iets weigert; dan kunt u makkelijker (samen) een oplossing bedenken.
- Lukt het niet? Dring dan niets op. Misschien gaat het de volgende keer wél.
Bron en verder lezen: Dementie.nl/weerstand
6. Omgaan met claimend gedrag bij dementie
De dementerende ‘dwingt’ aandacht en hulp af. Als u op bezoek komt, mag u eigenlijk niet meer weg. U wordt steeds gebeld, krijgt bijna geen rust. U raakt geïrriteerd.
Uw reactie op het claimgedrag is begrijpelijk. Maar bedenk dat het vooral een uiting is van een enorme behoefte aan aandacht. Meestal door onzekerheid, angst en stress.
Wat u kunt doen:
- Blijf praten met de dementerende; geef duidelijk aan wat u wilt en (aan)kan.
- Schakel (zo mogelijk) meer hulp/zorg in; bijvoorbeeld van uw kind(eren), broers/zussen of collega’s.
- Maak een duidelijk schema voor de dementerende. Waarop onder andere staat wanneer u weer op bezoek komt.
Bron en verder lezen: forum.alzheimer-nederland.nl
7. Omgaan met dwangmatig gedrag bij dementie
De dementerende is steeds vaker bezig met maar 1 ding. Stofzuigen bijvoorbeeld. Grasmaaien. Boodschappen doen.
Vooral als mantelzorger of naaste kan dat een zware belasting zijn. Maar ook voor zorgverleners is het lastig om hiermee om te gaan.
Wat u kunt doen:
- Als het kan, probeer het gedrag dan toe te laten; het gedrag is moeilijk te doorbreken.
- Geef duidelijke grenzen aan, neem de regie; ‘onderhandelen’ werkt in dit geval niet.
- Achterhaal waar het gedrag uit voorkomt (bijvoorbeeld uit verveling); dan kunt u makkelijker een oplossing zoeken.
Bronnen en verder lezen:
- betrokkenbijdementie.nl/dwangmatig-gedrag
- fdlotgenoten.nl/dwangmatig-gedrag
- Dementie.nl/ongepast-gedrag
8. Omgaan met ontremd en grensoverschrijdend gedrag bij dementie
Ontremd gedrag uit zich vooral op 2 manieren:
- Grensoverschrijdend seksueel gedrag (handtastelijkheid, intimidatie, masturbatie, etc.).
- Ongewenst eetgedrag (gulzigheid, blijven eten zolang het er is, etc.).
Voor u kan dat heel ongemakkelijk worden. Maar als u er wat van zegt, krijgt u voornamelijk boosheid als reactie. Bovendien kan de dementerende zich dan beschaamd voelen.
Wat u kunt doen:
- Vertel anderen waardoor het gedrag komt; dan kunt u rekenen op begrip.
- Bij seksueel overschrijdend gedrag: maak er grapjes over. Dat verhelpt het gedrag misschien niet, maar helpt u te accepteren dat het door de dementie komt.
- Bij ongewenst eetgedrag: probeer het gedrag bij te sturen. Bijvoorbeeld door gezond eten toegankelijk te maken, en ongezond eten niet.
Bron en verder lezen: Dementie.nl/ongepast-gedrag
9. Omgaan met stemmingswisselingen bij dementie
Eerst is iemand vrolijk, dan opeens verdrietig. Het ene moment rustig, het andere woedend. Emoties kunnen elkaar in rap tempo afwisselen bij mensen met dementie.
Lastig om daarmee om te gaan. Niet alleen voor de dementerende zelf, ook voor u. Jullie worden er beiden door overvallen.
Wat u kunt doen:
- Vraag niet ‘waarom?’, maar wat u voor hem/haar kunt doen; bijvoorbeeld troosten of juist niet?
- Leg de dementerende uit waarom het gebeurt, dat het bij de ziekte hoort; creëer begrip.
- Neem contact op met een arts; overleg of medicatie kan helpen.
Bron en verder lezen: mens-en-gezondheid.infonu.nl/stemmingen
10. Omgaan met wegloopgedrag bij dementie
Het komt veel voor dat dementerenden gaan ‘zwerven’; weglopen, bijvoorbeeld omdat ze iets of iemand zoeken.
Niet in alle gevallen is wegloopgedrag een probleem. Hoewel het voor u als mantelzorger, naaste of verpleegkundige vrijwel altijd tot zorgen leidt.
Wat u kunt doen:
- Zolang iemand goed uitkijkt bij het oversteken en de weg terug steeds weer vindt: wees tolerant. Ga desnoods met iemand mee als dat u geruststelt.
- Bij plotselinge, onverwachte drang om naar buiten te gaan: ga mee en loop een rondje. Probeer daarna voorzichtig om de dementerende weer naar binnen te leiden.
- Als iemand zwaar dementerend is en totaal gedesoriënteerd: dan is gedwongen opname in een verpleeghuis waarschijnlijk de beste optie. Het gevaar – voor hem/haar zelf én de omgeving – is te groot geworden. Neem hierover geen beslissingen zonder goed overleg. Met uw familie, zorgprofessionals en/of collega’s.
Bron en verder lezen: Dementerenden, ziekte en zorg
11. Omgaan met onbegrepen gedrag bij dementie
‘Onbegrepen gedrag’ is een term uit de zorg. Het is de verzamelnaam voor agressie en ‘passief gedrag’ bij dementerenden.
Vanuit de overheid zijn hiervoor regels opgelegd; richtlijnen waaraan de zorg aan dementerende ouderen moet voldoen.
Dus bent u verzorgende? Zie dan ‘Kernelementen omgaan met onbegrepen gedrag’.
Maakt u zich zorgen over de gedragsproblemen?
Wij kunnen adviseren over (mantel)zorg. Bel 020 63 66 837 voor direct contact of stuur een e-mail naar info@zusterjansen.nl.
