Onderzoek: Groeiend tekort aan mantelzorgers in de toekomst

Nederland telt momenteel ruim 293.000 mensen met dementie. Mede door vergrijzing zal dit aantal in 2040 naar schatting toenemen tot zo’n 465.000. De zorgvraag stijgt hiermee veel sneller dan het aantal beschikbare mantelzorgers.

Hoe groot zal het mantelzorg tekort zijn over vijftien jaar? En wat zijn de verschillen per regio? Zuster Jansen brengt het in kaart op basis van data van het CBS, Vektis en Alzheimer Nederland.

Aantal mensen met dementie neemt toe

De samenleving vergrijst en mede daardoor zullen in de toekomst steeds meer mensen de diagnose dementie krijgen. In 2040 telt Nederland naar schatting 462.800 mensen met dementie, een stijging van 58% ten opzichte van 2025.

Hoe sterk het aantal mensen met dementie stijgt, verschilt sterk op regionaal niveau. Zo gaat het in Flevoland zelfs om een geschatte toename van 105%, een ruime verdubbeling dus. In Zeeland zal naar schatting de minst sterke toename zijn, al gaat het in deze provincie alsnog om een stijging van 48%.

Minder mantelzorgers per persoon

De zorgvraag zal de komende jaren veel sneller stijgen dan het aantal beschikbare mantelzorgers. Op dit moment krijgt iemand met dementie gemiddeld hulp van 2,6 mantelzorgers, maar volgens Alzheimer Nederland daalt dit aantal in 2040 naar 1,7.

Willen we over vijftien jaar dezelfde zorg blijven bieden aan mensen met dementie, dan komen we naar verwachting ruim 416.000 mantelzorgers tekort. Vooral in Zuid-Holland (84.500), Noord-Holland (65.900) en Noord-Brabant (63.600) zal een groot tekort ontstaan aan zorgende naasten.

 

 

Vooral in Amsterdam extra mantelzorgers nodig

Mensen met dementie hebben steeds meer zorg nodig. In de beginfase van de ziekte kunnen naasten vaak nog te hulp schieten, maar in de toekomst zullen er steeds minder mantelzorgers beschikbaar zijn om de zorg bij dementie te dragen.

Streven we om in 2040 dezelfde zorg te kunnen leveren als vandaag de dag? Dan zijn er tegen die tijd vooral in Amsterdam veel mantelzorgers nodig. Naar schatting zal hier over vijftien jaar een tekort zijn van ruim 16.570 mantelzorgers. Ook in Rotterdam zal een groot tekort ontstaan van ruim 13.370 mantelzorgers.

Onderzoeksmethode

Jaarlijks worden er door Vektis en Alzheimer Nederland prognoses gedaan over hoeveel mensen met dementie Nederland in de toekomst zal hebben. Zuster Jansen heeft het gemiddelde van beide partijen genomen. Dit aandeel is tegen de prognose van het aantal mantelzorgers per naaste met dementie gehouden, afkomstig van Alzheimer Nederland. Hieruit is een prognose voor 2040 bepaald van het aantal mantelzorgers tekorten op lokaal en regionaal niveau.

Auteur: redactie Zuster Jansen

AI in de zorg: Europese artsen maken zich zorgen

AI staat voor ‘kunstmatige intelligentie’. De ontwikkeling van deze technologie drukt een steeds nadrukkelijker stempel op onze maatschappij, en de zorg kan niet achterblijven. Maar de toepassing ervan stuit op verschillende drempels. Want bij AI geldt nog veel meer dan voor andere technologieën: verantwoord gebruik is cruciaal.

De waarborgen daarvoor zijn nog niet toereikend, vindt Europese artsenorganisatie CPME (Standing Committee of European Doctors). Zij schreven onlangs een nieuw beleidsdocument, getiteld ‘Deployment of artificial intelligence in healthcare’. Ook de KNMG (Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) is lid van de CPME. Zij schreven actief mee aan het document.

Knelpunten AI in de zorg

In het document staan de grootste knelpunten voor inzet van AI in de klinische praktijk. Het is niet dat Europese artsen niet openstaan voor innovatie, aldus KNMG-voorzitter René Héman. Maar betrouwbaarheid en veiligheid van AI moet te allen tijde vooropstaan, zegt hij: ‘Op dit moment zien we te veel niet-gecertificeerde AI-producten op de markt en ontbreekt vaak de transparantie over gebruikte trainingsdata.’

De CPME wijst op nog een ander belangrijk risico van AI in de zorg: implementatie van die systemen vergt enorm veel tijd. Tijd die daardoor niet meer besteed kan worden aan directe, persoonlijke patiëntenzorg.

Aanbevelingen voor AI in de zorg

De artsenorganisatie wil vooral ook meedenken, en doet daarom 13 concrete aanbevelingen om de genoemde drempels bij AI in de zorg weg te nemen. Onder andere:

  • AI-toepassingen moeten beter aansluiten bij de klinische praktijk
  • Makers van AI-systemen moeten transparant zijn over gebruiksrichtlijnen
  • Verplichte cybersecurity-verzekering
  • Artsen moeten zelf kunnen bepalen of ze AI wel of niet inzetten

Onder andere met bovenstaande aanbevelingen moet het patiëntbelang altijd prioriteit nummer één zijn en blijven.

Dr. Christiaan Keijzer is voorzitter van de CPME. Hij zegt: ‘AI-systemen moeten naadloos aansluiten bij bestaande zorginformatiesystemen. Losse systemen die niet met elkaar communiceren, dwingen artsen om dezelfde informatie meerdere keren in te voeren. Dit leidt tot onnodige administratieve lasten en verhoogt het risico op burn-out bij zorgprofessionals.’

Het is mooi dat artsen in ieder geval allereerst denken aan het welzijn van hun patiënten. Dat AI in de zorg steeds meer een rol gaat spelen, staat vast. Maar laat het dan wel zorgvuldig gebeuren!

Auteur: redactie Zuster Jansen

Nieuw online platform voor digitale zorg

Het Leernetwerk Digitale Zorg is gelanceerd. Dat is een online kennisplatform, waarmee de initiatiefnemers (programma ‘Vliegwiel’) het aanbod aan digitale zorg in Nederland willen opschalen. En wel door kennis en hulpmiddelen te ontsluiten, én doordat zorgprofessionals ervaringen uitwisselen en van elkaar leren.

Lees verder

Zzp’ers met valse papieren aan de slag in de zorg

Hoe groot het probleem is, weet niemand. Maar feit is dat er enorm veel zzp’ers in de zorg werken, zonder daarvoor een opleiding genoten te hebben. Bij veel zorginstellingen ontbreekt het aan zorgvuldige screening vooraf. Bij Zuster Jansen besteden we hier juist extra aandacht aan.

Lees verder

Mantelzorg bij dementie blijft ook na opname verpleeghuis zwaar

Wanneer uw naaste dementie krijgt, verleent u hoe langer hoe meer mantelzorg. Nu blijkt dat deze taak zwaar blijft, zelfs na opname in een verpleeghuis. Het gaat om gemiddeld 13 uur per week. Terwijl zorgprofessionals denken dat het rond de 4,5 uur ligt. Bovenstaande blijkt allemaal uit de Dementiemonitor 2022.

Lees verder

Ouderen bezoeken minder vaak de huisartsenspoedpost

Ouderen maken minder vaak gebruik van zorg. Dat blijkt uit de jaar- en trendcijfers van de huisartsenspoedposten die aangesloten zijn bij Nivel.

Toen de coronapandemie voorbij was, gingen juist veel meer mensen naar de huisartsenspoedpost. Met uitzondering van ouderen. In 2023 nam dit gebruik nog verder af onder ouderen.

Dit betekent dat het totale zorggebruik bij huisartsenspoedposten lager ligt dan in 2021 en 2022.

Lees verder

Kwart personeelstekort oplossen met digitalisering?

Het personeelstekort in de zorg speelt al lang. In 2028 zou het gaan om 59.000 full-time arbeidsplaatsen. Aan alle kanten wordt naar oplossingen gezocht. Eén van die oplossingen zou slimme digitalisering kunnen zijn, volgens adviesbureau SiRM.

Lees verder

Jongdementie kan leiden tot isolement

Jongdementie kan leiden tot isolement

Dementie op jonge leeftijd (vóór 65 jaar) is onverwacht, en daardoor bij veel mensen onbekend. Het kan wel 4 jaar of langer duren voordat de diagnose gesteld wordt. Tot die tijd? Verkeert de getroffene in onzekerheid. En de buitenwereld begrijpt het niet. Gevolg: isolement.

Lees verder

Olijfolie verlaagt kans op dementie

Olijfolie heeft vele gunstige effecten op de gezondheid. Dat is al heel lang bekend. Maar wetenschappers hebben nu iets nieuws ontdekt: als u dagelijks olijfolie binnenkrijgt, heeft u wellicht een veel lagere kans om te sterven aan dementie.

Lees verder

21 voorbeelden van de Babbeltruc

De zogenaamde babbeltruc kent vele vormen. Vooral ouderen zijn het doelwit. Natuurlijk wilt u voorkomen dat u slachtoffer wordt.

Daarom geven we u in dit artikel 18 bekende voorbeelden van babbeltrucs. Met eenvoudige tips hoe u de truc kunt herkennen. Zo bent u extra bewust. En kunt u voorkomen dat u geld verliest of inbrekers in huis haalt.

Lees verder

Vrouwen vaker last van dementie dan mannen: hoe kan dat?

Het is ondertussen algemeen bekend: door de vergrijzing neemt het aantal mensen met dementie toe. Sinds 1950 is dit aantal verzesvoudigd en dat schetst een weinig hoopgevend beeld voor de toekomst. Opmerkelijk is dat de ziekte veel vaker vrouwen treft. Hoe is het mogelijk dat mannen vaker gespaard blijven?

Lees verder

Patiëntenfederatie Nederland: veel mensen ervaren onnodige zorg, dat moet anders

Patiënten ervaren regelmatig onnodige zorg en dat is zonde van de waardevolle tijd én het kost een hoop geld. Bij maar liefst 40 procent van de patiënten die de afgelopen twee jaar zorg heeft ontvangen, werd er (naar hun idee) soms ook onnodige zorg verleend. Dat blijkt uit een onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland. Waar gaat het “mis” en kan winst behaald worden?

Lees verder

Vallende ouderen in Nederland

Onderzoek: Vallende ouderen in Nederland

“Gemiddeld 151 per 10.000 ouderen in Nederland opgenomen na een valpartij”

Evenwicht, balans en mobiliteit: naarmate we ouder worden, verslechteren deze eigenschappen en neemt de kans op een valpartij toe, zeker bij mensen van 65 jaar of ouder. Vallen op hoge leeftijd kan leiden tot ernstige verwondingen en heeft grote invloed op de zelfstandigheid van mensen.

Jaarlijks belanden er ruim 52.000 ouderen in het ziekenhuis na een val. En het blijft in de meeste gevallen niet bij een kort bezoekje: ‘maar’ 5,6% van de ouderen die een valongeluk hebben gehad mag binnen één dag weer naar huis. De overige patiënten (94,4%) moeten langer in het ziekenhuis blijven voor herstel of observatie.

Valpreventieve zorg

Valongelukken gebeuren voornamelijk in en om een woning. Om het risico op een valongeluk te verkleinen, kunnen ouderen van 65+ sinds dit jaar een (gedeeltelijke) vergoeding vanuit het basispakket krijgen voor zorg bij valpreventie.

Vooral het verbeteren van evenwicht, lopen en spierkracht kan de kans op een val bij ouderen verminderen. Hier wordt tijdens de valpreventie dan ook veel op gefocust. Met deze landelijke aanpak hoopt de overheid het risico te verkleinen en zo het aantal (langdurige) ziekenhuisopnames na een val te verminderen. Maar waar is deze preventieve zorg eigenlijk het hardst nodig? Zuster Jansen zocht het uit door het aantal ziekenhuisopnames na een accidentele val in kaart te brengen.

In provincie Groningen relatief de meeste valincidenten

Groningen is de provincie met naar verhouding de meeste ziekenhuisopnames na een valongeluk: hier waren 166 opnames per 10.000 ouderen. In het hele land lag dit aantal fors lager, namelijk op 151. Ook in Zuid- en Noord-Holland zijn er relatief veel opnames: 161 per 10.000 ouderen.

Opvallend is de provincie Flevoland. Met bijna 13% minder opnames dan het landelijk gemiddelde komt de provincie onderaan de lijst met 131 valincidenten per 10.000 ouderen.**

Hieronder is een interactief kaartje weergegeven waarop de cijfers per provincie te zien zijn.

Heemstede de gemeente met de meeste valincidenten

Tussen de verschillende gemeenten in ons land zijn er grote verschillen te zien. Zo zijn er in het Noord-Hollandse Heemstede relatief gezien de meeste valincidenten. Met 226 per 10.000 ouderen zijn er in de gemeente welgeteld 52% meer ziekenhuisopnames dan elders in het land. Ook in het Zuid-Hollandse Westvoorne en het Noord-Hollandse Oostzaan belanden van elke 10.000 ouderen er relatief veel in het ziekenhuis na een val: respectievelijk 218 en 215.

In het Noord-Brabantse Boekel (46) en Utrechtse Renswoude (57) zijn juist de minste valincidenten per 10.000 ouderen.

Op het interactieve kaartje hieronder zijn de cijfers per gemeente te zien.

Vrouwen vaker in ziekenhuis door valincident meer dan mannen

Van de ruim 52.000 ouderen die een na een valpartij in het ziekenhuis zijn beland, is 63,5% vrouw. Vooral in de provincie Groningen is het verschil tussen mannen en vrouwen groot. Daar belanden maar liefst twee keer zoveel vrouwen in het ziekenhuis door een valongeluk.

In de provincie Flevoland is juist het verschil het kleinst: daar is 61,5% vrouw.

De gemeente met het grootste verschil is het Overijsselse Zwartewaterland. Hier worden maar liefst zeven keer meer vrouwen dan mannen in het ziekenhuis opgenomen na een valincident

Niet meer zelfstandig thuis wonen na valpartij

De gevolgen van een val houden vaak niet op na ontslag uit het ziekenhuis. Veel ouderen die vallen, houden hier complicaties aan over en hebben blijvende zorg nodig. Vanwege de kwetsbaarheid door ouderdom kunnen veel ouderen na een val niet altijd meer zelfstandig thuis wonen. Zij hebben dan thuis extra hulp nodig of moeten verhuizen naar een verpleeghuis. De wachtlijsten voor een verpleeghuis zijn echter vaak erg lang. Totdat zij een plekje hebben, kunnen zij eventueel gebruikmaken van overbruggingszorg.

Onderzoeksmethode

Het onderzoek is gebaseerd op de meest recente CBS-data. Hierbij is het gemiddelde aantal ziekenhuisopnames onder 65-plussers als gevolg van een valincident afgewogen tegen het aantal 65-plussers per gemeente. Een valincident is een ongeval waarbij een persoon onopzettelijk valt, struikelt of uitglijdt binnens- of buitenshuis. Verkeersongelukken worden hierbij niet in beschouwing genomen.

Over Zuster Jansen

Zuster Jansen is een particuliere thuiszorgorganisatie die door heel Nederland actief is. Het brede zorgaanbod, o.a. zorg bij dementie en 24-uurszorg, sluit altijd aan op de specifieke zorgbehoefte. Zuster Jansen kent geen wachtlijsten en zet kleine vaste teams in om persoonlijk vertrouwen en een goede band met haar cliënten op te bouwen.

Auteur: redactie Zuster Jansen

** De cijfers van enkele gemeenten in Zeeland bleken incorrect te zijn geïnterpreteerd. Na contact met het CBS zijn deze cijfers op 22 februari gecorrigeerd.