Wat is een psychose? Een psychose is een psychiatrische aandoening, waarbij iemand het contact met de realiteit kwijt is. Denk hierbij aan het ervaren van hallucinaties of het hebben van waanideeën. Ook stemmen horen en het gevoel hebben dat men achtervolgd wordt kunnen bij een psychose horen. Volgens vereniging Ypsilon worden psychoses regelmatig verward met schizofrenie of met elkaar gelinkt zonder dat dit nodig is. U hoeft niet te lijden aan schizofrenie om een psychose te hebben. Psychoses kunnen ook eenmalig voorkomen, of het gevolg zijn van een ander ziektebeeld. Wel is het zo dat mensen die een psychose hebben gehad, meer kans hebben om dit nogmaals mee te maken dan mensen die het nog nooit hebben ervaren. Psychoses zijn overigens ook niet altijd ernstig of reden om ongerust te zijn. Het wordt pas ernstig als de psychoses het dagelijks leven gaan beheersen en mensen duidelijk belemmeren in hun keuzes en acties.
Wat gebeurt er tijdens een psychose?
Wanneer tijdens een psychose waanbeelden of hallucinaties optreden, ziet, ruikt en hoort men dus van alles wat er in werkelijkheid niet is. Dit kan gedrag veroorzaken dat anderen als ‘vreemd’ zouden bestempelen. Hoewel het voor de directe omgeving spannend en zelfs eng kan zijn als iemand een psychose heeft, is degene die er daadwerkelijk aan lijdt vaak ook degene die er het meest last van heeft. Een van de andere symptomen van psychose is dat degene die ze heeft, niet beseft dat hij/zij ziek is. Dit maakt het bijvoorbeeld ook moeilijk om iemand te overtuigen om medicatie te gaan (of blijven) slikken.
Wat veroorzaakt een psychose?
Er zijn diverse psychotische stoornissen waarbij psychoses kunnen optreden, maar het is ook wel eens onduidelijk waar een psychose vandaan komt. In principe is iedereen er ook vatbaar voor, wanneer men zich in een bepaalde situatie bevindt. Er worden nog steeds veel onderzoeken gedaan naar de oorzaak van psychoses, waardoor steeds meer duidelijk wordt. Van omgevingsfactoren zoals drugsgebruik, koorts, vergiftiging of stress is bijvoorbeeld bekend dat deze psychoses kunnen veroorzaken bij mensen die daar kwetsbaar voor zijn.
- De psychotische stoornissen die psychoses tot gevolg kunnen hebben, zijn onder andere:
- Manische stoornis, waarbij iemand manisch depressief is.
- Kraambedpsychose, die tot zes maanden na de bevalling kan optreden.
- Stoornis als gevolg van middelengebruik: drugs, alcohol of geneesmiddelen.
- Psychotische stoornis die veroorzaakt wordt door lichamelijke problemen (zoals een ziekte).
Er zijn nog vele andere stoornissen die de psychoses veroorzaken, zoals de eerder genoemde schizofrenie en stoornissen die daarop lijken. Ook ontbreken er in een aantal gevallen gegevens die nodig zijn om te bepalen om welke stoornis het gaat, of zijn er tegenstrijdige symptomen. Op zo’n moment is het lastig te bepalen aan welke stoornis iemand precies lijdt.
Hoe ziet de behandeling eruit?
Om goed te kunnen bepalen welke behandeling ingezet moet worden, moet eerst goed worden uitgezocht om welke soort psychose het gaat en wat daarvan de oorzaak is. Tijdens onderzoeken en gesprekken met en psychiater wordt bepaald of de psychose lichamelijke oorzaken heeft, of dat er bijvoorbeeld sprake is van een psychische stoornis. Een behandeling voor psychoses kan jaren duren wanneer de symptomen ingewikkeld zijn, en de diagnose kan daarbij ook steeds worden bijgesteld.
Behandeling kan bestaan uit medicijnen, om bijvoorbeeld psychoses, depressie of slaaptekort tegen te gaan. Ook wordt er veel gebruikgemaakt van therapie, en begeleiding op de werkvloer of in het gezin. Omgaan met (iemand die lijdt aan) psychoses kan ook voor de omgeving heel moeilijk zijn en daarom zijn directe familieleden en partners vaak ook gebaat bij hulp. Praten over de psychotische problemen haalt het probleem niet weg, ook niet voor degene die eraan lijdt, maar het creëert wel inzicht. Bovendien helpt cognitieve gedragstherapie mensen ook om meer controle te krijgen over de verschijnselen en de gevolgen die ze hebben.
Wanneer de situatie echter heel ernstig is en de persoon met psychoses bijvoorbeeld een gevaar voor zichzelf of anderen wordt, kan ook opname overwogen worden. Meer informatie over de mogelijke behandeling vindt u onder andere op de website van Ypsilon.
