De wijkverpleging is toe aan verandering. Er zijn te weinig mensen beschikbaar die de zorg kunnen leveren, terwijl de vraag de komende jaren alleen maar verder toeneemt. Het beleid van de overheid focust zich op het zo lang mogelijk thuis laten wonen van mensen. Dit staat onder andere beschreven in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Het Zorginstituut Nederland vraagt het VWS om maatregelen te treffen om de tekorten in de wijk aan te pakken én tegelijkertijd de kwaliteit van de zorg te waarborgen.

“Momenteel is het tekort aan wijkverpleging ongeveer 3600 fte, op een totaal van 80.000 fte wijkverpleging. Dit raakt vooral kwetsbare groepen mensen, waaronder ouderen, psychiatrische patiënten, mensen met ernstige (chronische) aandoeningen en mensen in de laatste levensfase”, aldus het Zorginstituut.

Om die reden geeft het Zorginstituut nu een advies met maatregelen. Zo hoopt het Nederlands bestuursorgaan dat er zo veel mogelijk mensen de juiste zorg in de wijk kunnen blijven ontvangen. Het advies is gebaseerd op een onderzoek dat is uitgevoerd door Gupta Strategists. Het doel is om “eerst maximaal in te zetten op passende zorg en passende inzet van wijkverpleging. Oftewel: om wijkverpleging beter in te zetten en te organiseren.”

Zelfstandigheid stimuleren

Een belangrijk speerpunt en advies is om te focussen op de zelfredzaamheid van mensen en een beroep te doen op hun eigen sociale netwerk. “Verder kijkt de wijkverpleegkundige bij de indicatiestelling of het mogelijk is om digitale zorg en hulpmiddelen in te zetten, zodat mensen meer zelf kunnen doen en minder hulp van wijkverpleging nodig is. Via de indicatiestelling kan de wijkverpleegkundige ervoor zorgen dat er minder uren wijkverpleging nodig zijn, terwijl de kwaliteit van zorg goed blijft”, aldus het Zorginstituut. Op die manier kan de wijkverpleging efficiënt en verantwoord verdeeld worden over de mensen die de zorg het hardste nodig hebben.

Helpenden

De inzet van “helpenden” zou ook van toegevoegde waarde kunnen zijn om de tekorten in de wijkverpleging aan te pakken. “Helpenden” zijn zorgverleners die een mbo niveau-2 opleiding hebben afgerond. Op dit moment worden zij nog maar weinig ingezet in de wijkverpleging, maar ze mogen niet-medische verzorgende handelingen en signalerende taken uitvoeren onder toezicht van de (wijk)verpleegkundige. De wijkverpleegkundige die de indicatie voor zorg stelt, zou dus ook moeten kijken of er ‘helpenden’ ingezet kunnen worden in plaats van verzorgenden of wijkverpleegkundigen.

Dat helpenden een belangrijke bijdrage kunnen leveren in de wijkverpleging, blijkt ook uit het onderzoek van Gupta: “De inzet van helpenden en hulpmiddelen kan de komende jaren een besparing van meer dan 10.000 fte opleveren. Dat wil zeggen dat alleen al de inzet van helpenden en hulpmiddelen die meegenomen zijn in het onderzoek, het verwachte arbeidstekort van 12.000 fte in 2032 grotendeels kunnen opvangen.”

Aanbieders in overvloed

Tenslotte zijn er volgens het Zorginstituut te veel aanbieders in de wijk. Dat zorgt voor ruis op de lijn: “In het huidige zorgstelsel kunnen meerdere zorgaanbieders wijkverpleging aanbieden in een wijk. Dat belemmert goede afstemming van zorg tussen de wijkverpleegkundige en huisartsen, specialisten ouderenzorg, paramedici en professionals uit het sociale domein.”

De komende jaren zal het Zorginstituut Nederland de effectiviteit van de maatregelen rondom de wijkverpleging nauwlettend in de gaten houden. “We monitoren dit alles de komende drie jaar. Als blijkt dat deze aanpak niet genoeg helpt om de druk op de wijkverpleging te verminderen, gaan we samen met VWS kijken of andere maatregelen nodig zijn. De mogelijkheid om minder wijkverpleging te vergoeden uit het basispakket zullen we dan ook weer overwegen. Maar nu eerst dus deze oproep om met zijn allen in te zetten op passende wijkverpleging.”

Auteur: redactie Zuster Jansen