Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en zorgkantoren hebben op 1 juni het nieuwe Wlz-inkoopbeleid voor de periode 2024 tot en met 2026 gepubliceerd. Het beleid is gebaseerd op een landelijke visie, die regionaal wordt uitgewerkt. ActiZ is van mening dat het voorgestelde inkoopbeleid tot grote (financiële) risico’s leidt voor verpleeghuisorganisaties. Dit heeft als gevolg dat zowel de continuïteit als de kwaliteit van de zorg, verder onder druk komen te staan.

Onhoudbaar, dat is de zorgwekkende term en situatie die dreigt door de opeenstapeling van verschillende factoren: de hoge inflatie, stijgende huur-, en energiekosten en een toename van personeel dat niet in loondienst werkt als gevolg van hoger verzuim en een tekort aan personeel. Daarbij wil het kabinet wederom flink besparen. Zo voert minister Helder een besparing van 1,2% in 2024 door, die oploopt tot bijna 3% in 2026 op het budget voor verpleeghuiszorg. Kortom, het inkoopbeleid brengt grote onzekerheden met zich mee en Mireille de Wee, voorzitter van de ActiZ-kerngroep Wonen en zorg, vindt het beleid onverantwoord voor de financiële situatie van zorgorganisaties en daarmee voor de continuïteit van zorg: “Als we de zorg voor ouderen willen veranderen, hebben we voldoende financiële ruimte nodig in plaats van een stapeling aan besparingen.”

WOZO-programma

Met het beleid willen zorgkantoren aansluiten bij het WOZO-programma van de Rijksoverheid (Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen). De strekking van dit programma is ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan’. De Wee geeft aan dat ActiZ deze beweging steunt, omdat de zorg nou eenmaal anders ingericht moet worden met het toenemende aantal ouderen en de krappe arbeidsmarkt: “Het nieuwe beleid van de zorgkantoren, waarin de toegang tot het verpleeghuis beperkt wordt, past bij die beweging. Het strookt echter niet met huidige wetgeving waarin cliënten binnen de Wet langdurige zorg recht hebben op zorg met verblijf. Voor de zorgaanbieder kan dit leiden tot lastige discussies met (toekomstige) cliënten. Het is belangrijk dat ook de aanspraak op die zorg in de wetgeving aangepast wordt om daarmee de lijn van WOZO te ondersteunen.”

Ondanks het feit dat deze beleidsmaatregel nog niet officieel is doorgevoerd in wet- en regelgeving, worden de financiële besparingen al wel meegenomen. Dit geldt ook voor het nieuwe kwaliteitskompas dat nog in ontwikkeling is, maar waarvoor de besparingen al wel worden meegerekend. ActiZ heeft hier bezwaar tegen, omdat het nieuwe inkoopbeleid in conflict komt met de bestaande wet- en regelgeving.

Eenduidige aanpak

Om duidelijkheid rondom de beleidsmaatregelen en tarieven te waarborgen, is er behoefte aan een gelijkmatige aanpak van landelijke uitdagingen en vraagstukken. Toch zijn er momenteel grote verschillen tussen Wlz-uitvoerders met betrekking tot de uitwerking van het beleid en de tariefsystematiek. De tariefsystematiek bestaat uit een basistariefpercentage met toeslagen die per uitvoerder kunnen verschillen. Zorgkantoren willen zorgaanbieders hiermee stimuleren om te innoveren of zich voornamelijk op extramurale zorg te richten, maar dat brengt wel meer administratieve lasten en verantwoordingsvereisten met zich mee. Zorgaanbieders moeten hier namelijk plannen voor maken en deze indienen om in aanmerking te komen voor een toeslag. ActiZ ziet liever één integraal tarief dat simpelweg de kosten van de zorg dekt, zonder ‘gedoe’ met allerlei ingewikkelde toeslagen eromheen.

Richttariefpercentage

Een ander belangrijk speerpunt vanuit ActiZ is de manier waarop zorgkantoren het richttariefpercentage bepalen. Dit percentage wordt door zorgkantoren als basis gebruikt voor het maken van tariefafspraken met zorgaanbieders. Voor 2024 is het percentage vastgesteld op 95,5 procent van het NZa-maximumtarief. Dat is lager dan de afgelopen jaren. Bij het vaststellen van dit richttariefpercentage gebruiken zorgkantoren als startpunt dat driekwart van de zorgaanbieders de zorg kostendekkend kan leveren en dus een neutraal of positief resultaat haalt. Het jaar 2021 wordt daarbij als referentie gebruikt. Voor de resterende 25 procent van de zorgorganisaties die in 2021 geen kostendekkende zorg konden leveren, verwachten zorgkantoren dat zij nog doelmatiger gaan werken. Maar dat lijkt onhaalbaar nu de financiële maatregelen zich opstapelen.

Werk aan de winkel

Volgens De Wee is er nog flink wat werk aan de winkel. De voorzitter van de kerngroep Wonen en zorg benadrukt hoe belangrijk het is dat de verschillende partijen op zoek gaan naar de juiste manier met de juiste randvoorwaarden om deze transitie, de WOZO-beweging, te realiseren: “Het helpt niet dat de beweging nu financieel ingestoken wordt en niet langs de weg van de inhoud om zorg toegankelijk, van voldoende kwaliteit en betaalbaar te houden. We willen investeringen doen om de transitie te maken naar toekomstbestendige ouderenzorg. Reële tarieven en financiële stabiliteit zijn daar een belangrijke randvoorwaarde voor.”

Auteur: redactie Zuster Jansen