Dementie onderzoeken en diagnosticeren op basis van een oogscan? Dat is momenteel nog niet aan de orde in Nederland, maar onderzoekers in Los Angeles hebben schadelijke Alzheimereiwitten op het netvlies van Alzheimerpatiënten gevonden. Een oogscan zou een hele makkelijke en goedkope manier zijn om dementie in een vroeg stadium aan te tonen. Om die reden stelt Alzheimer Nederland een subsidie van 50 duizend euro beschikbaar om onderzoek te doen naar de relatie tussen schadelijke eiwitten in het oog en dementie.
Overeenkomsten hersenweefsel en netvlies
Frederique Hart de Ruyter is onderdeel van het team dat onderzoek doet naar de mogelijkheden rondom oogscans. Ze legt uit dat er veel overeenkomsten zijn tussen het netvlies in onze ogen en ons hersenweefsel: “Ze bestaan uit dezelfde soort cellen en bijvoorbeeld ons afweersysteem werkt hier ongeveer hetzelfde als in het brein. Ook beschermt het lichaam deze belangrijke weefsels goed met de zogenaamde bloed-hersen en bloed-netvlies barrière.” Met deze barrière wordt een beschermende laag om de bloedvaten bedoeld. Die maakt het bijna onmogelijk voor gevaarlijke stoffen, bacteriën en virussen om binnen te dringen. Veel onderzoekers maken daarom gebruik van de overeenkomsten tussen hersenweefsel en netvlies.
Dementie is te herkennen aan verschillende symptomen. Denk hierbij aan vergeetachtigheid, taalproblemen, gedragsveranderingen en problemen met dagelijkse handelingen. Echter, voordat deze symptomen zich uiten vinden er al veranderingen plaats in de hersenen. Aangezien hersenweefsel en netvlies zoveel op elkaar lijken, willen onderzoekers nu kijken of ze deze veranderingen ook in het netvlies kunnen vinden. Volgens de onderzoekers uit Los Angeles is het mogelijk om het schadelijke eiwit amyloïde in het netvlies aan te tonen. Zij zagen een verband tussen de hoeveelheid amyloïde in het netvlies en de geheugenklachten die mensen ervoeren.
Samenwerking met Nederlandse Hersenbank
Hoewel de resultaten hoopgevend klinken, bevindt het onderzoek zich nog in de beginfase. Hart de Ruyter en haar team hebben deze resultaten nog niet kunnen vinden en onderzoeken daarom een grotere groep netvliezen en hersenweefsels van donoren. Hiervoor is de samenwerking met de Nederlandse Hersenbank en de groeiende dataset van onschatbare waarde: “Wij krijgen de netvliezen, hersenweefsel en informatie over geheugenproblemen en dementie via de Nederlandse Hersenbank. Het zijn nu 200 donoren en het worden er steeds meer. Deze samenwerking is heel waardevol voor ons.”
Er wordt niet alleen gekeken naar het schadelijke eiwit amyloïde, ook andere schadelijke eiwitten worden onderzocht. Zo lijkt tau al vroeg zichtbaar te zijn bij Alzheimerpatiënten en a-synucleïne bij Parkinson Lewy body dementie.
Toekomstperspectief
“Deze resultaten komen voort uit onderzoek op netvliezen en hersenen van overleden mensen“, zegt Hart de Ruyter. “Het aantonen van schadelijke eiwitten met een oogscan bij levende mensen is nog een stap verder.” Het team is daar al wel mee bezig, maar het zal nog jaren duren voordat oogscans in de praktijk gebruikt zullen worden. En daar ziet Hart de Ruyter de voordelen zeker van in: “Het is een eenvoudige en betaalbare manier zijn om dementie vroegtijdig vast te stellen, vooral in combinatie met mogelijke remmende of stoppende medicijnen.”
Auteur: redactie Zuster Jansen
