Sinds 1 januari 2020 geldt de Wet zorg en dwang (Wzd). Volgens die wet mogen onder andere dementerenden géén onvrijwillige zorg meer krijgen. Dat houdt bijvoorbeeld in dat verpleeghuizen deze mensen niet meer mogen opsluiten. Toch gebeurt dit nog veelvuldig.

In veel verpleeghuizen zijn dus nog gesloten afdelingen voor mensen met dementie: zij doen de deur op slot, uit angst dat mensen weglopen. Veel personeel – maar ook bestuurders – durven de verandering vaak nog niet aan.

Aan de andere kant zijn er óók verpleeghuizen die wél de omslag maakten. Dit is echter slechts een klein deel.

Waaraan ligt dit verschil? Zijn de angsten terecht? Of is het wel degelijk goed mogelijk om over te schakelen naar een opendeurenbeleid bij dementie?

Voldoende alternatieven

Hét argument om dementerenden op te sluiten? Het is in het belang van hun eigen veiligheid. Want bij open deuren is de kans dat ze weglopen en verdwaald raken te groot.

Het tegenargument van de voorstanders van een opendeurenbeleid? Er genoeg alternatieven om die veiligheid te garanderen. Je moet het dan vooral zoeken in technische innovaties.

Bijvoorbeeld gps-trackers, waarmee mensen altijd weer op te sporen zijn. Of leefcirkeltechnologie: een snufje waarmee je kunt aangeven in welke straal iemand ‘mag’ bewegen. Komt iemand buiten die straal? Dan gaat er een signaal af.

Inzet maatregelen blijft maatwerk

Ook bovenstaande technieken kunnen iemands vrijheid weer onnodig inperken, zodat de Wzd weer gaat gelden. Want lang niet alle bewoners die naar buiten gaan, lopen weg. Veel gaan ‘gewoon’ even naar buiten om een luchtje te scheppen.

Dus wanneer heeft iemand een gps-tracker nodig? Dat zijn lastig te beantwoorden vragen. Daarom moet inzet ook zorgvuldig gebeuren.

Per persoon moet je bekijken wanneer een maatregel nodig is. Dat geldt met name voor de gesloten deur: pas wanneer alle alternatieven onderzocht zijn, en als het nadeel voor de bewoner of anderen ernstig is, mag die op slot.

Te weinig onderzoek naar noodzaak

Nog veel te weinig onderzoekt men die alternatieven. Nog te vaak worden dementeren direct achter gesloten deuren geplaatst.

Ook familieleden mogen niet bepalen of hun naaste wel of niet opgesloten wordt. Alleen de zorgaanbieder mag dat.

Hoeveel verpleeghuizen gaan nu uit van een opendeurenbeleid? 299 van de 2705. Dat is nog lang niet genoeg. De verschillen zijn ook groot: waar de een personeel traint en met hen de risico’s goed bespreekt, én familie goed informeert, houdt de ander om allerlei redenen vast aan gesloten deuren.

Risico’s accepteren

Uiteindelijk gaat het om risico’s accepteren. Personeel moet accepteren dat iemand inderdaad kan weglopen. Maar dat vrijheid vaak zwaarder weegt dan veiligheid.

Familie moet accepteren dat personeel niet altijd weet waar hun naaste is wanneer ze op bezoek komen. Niet uit desinteresse, maar uit respect voor de vrijheid en privacy van bewoners.

Toegegeven: omgaan met die risico’s is niet voor iedere instelling gelijk. Want wat als het verpleeghuis aan open water staat? Of een druk kruispunt? Dan is de uitdaging om opendeurenbeleid te voeren groter.

Heeft of krijgt u te maken met Alzheimer/dementie?

Weet dan dat u via particuliere thuiszorg altijd op de hulp kunt rekenen die nodig is.

Bekijk ons zorgaanbod >

Auteur: redactie Zuster Jansen