In Nederland hebben 290 duizend mensen dementie. Maar, Alzheimer Nederland verwacht dat, door de vergrijzing, de teller in 2040 op een half miljoen staat. Dat is een explosieve toename, dus voorkomen (of zelfs genezen) is nu belangrijker dan ooit. Maar hoe stop of rem je deze hersenaandoening? En is dat überhaupt wel mogelijk?

Onderzoek naar dementie

Alzheimer Nederland haalt deze week geld op door middel van collectes om meer onderzoek te kunnen doen naar dementie: “Onze slogan is ‘Stop dementie’, daar willen we naartoe. Voor veel ziekten heeft onderzoek al het verschil gemaakt. Maar historisch gezien loopt dementie daarop wat achter. Dementie zit in je brein en je kunt daar niet zomaar een stukje af halen om te onderzoeken”, aldus Dinant Bekkenkamp, teamleider wetenschappelijk onderzoek bij Alzheimer Nederland.

Toch is er in het laboratorium steeds meer mogelijk: een huidcel kan worden teruggebracht naar een stamcel en daaruit kan een hersencel gekweekt worden om dementie te onderzoeken. Zo kunnen onderzoekers zich steeds meer richten op een definitieve oplossing. Momenteel testen ze zelfs al medicijnen bij patiënten.

Daarnaast wordt het voor onderzoekers ook steeds duidelijker hoe de hersenaandoening voorkomen kan worden. Dit heeft alles te maken met een gezonde leefstijl: “Over het algemeen geldt dat je zo gezond mogelijk moet leven. Wat goed is voor je hart, is ook goed voor je brein.”

Kwaliteit van leven van mensen met dementie verbeteren

Bekkenkamp ziet gelukkig wel een verandering in hoe patiënten met dementie gezien worden: “In de jaren 60 en 70 hadden we het nog oneerbiedig over geestelijk gestoorde bejaarden. In dat denken is gelukkig veel veranderd. Iemand heeft dementie, maar is niet zijn ziekte.” Debby Gerritsen, ouderenpsycholoog en hoogleraar aan het Radboudumc zet zich in om de kwaliteit van leven van mensen met dementie te verbeteren. Haar aanpak? Ze focust zich op het individu en ziet daarmee het welbevinden van mensen vooruitgaan: “We kijken naar wat diegene leuk vindt om te doen en wie diegene eigenlijk is.” Bij dementiepatiënten is het lastiger om het welbevinden te “meten”, maar toch is Gerritsen ervan overtuigd dat ook kleine pleziermomenten (die vaak snel weer vergeten zijn), een positieve bijdrage kunnen leveren aan de kwaliteit van leven.

Ook in de verpleging zouden zaken anders aangepakt moeten worden volgens Gerritsen: “In verpleeghuizen wordt veel uit handen genomen van de bewoners. Iemand hoeft bijvoorbeeld de aardappelen niet meer zelf te schillen, terwijl diegene dat nog wel kan. We leren uit onderzoek dat mensen het nog heel belangrijk vinden om zich nuttig te maken in een verpleeghuis. Ze willen iets terugdoen.” Daarnaast kan het helpen om bewoners te herinneren aan wie ze vroeger waren. “Zo kan iemand die bijvoorbeeld vroeger advocaat is geweest, het fijn vinden om nog met ‘meester’ aangesproken te worden. Het gaat erom dat iemand zich kan onderscheiden van anderen. Wat maakt iemand uniek?” Het verplegend personeel denkt vaak in grote activiteiten, maar “kleine momenten” maken juist vaak het verschil.

Gebrek aan tijd in de zorg

Bekkenkamp herkent het positieve effect van deze aanpak. Maar het is maatwerk en daar is niet altijd tijd voor. Ook Gerritsen maakt zich zorgen over het gebrek aan tijd in de zorg: “Dat maakt het ontzettend moeilijk. Ik vind dat heel zorgelijk.” Innovatie is juist in deze tijd (met personeelstekorten) uiterst belangrijk, maar niet iedereen staat daarvoor open: “Vaak worden dingen al heel lang op dezelfde manier gedaan en gedrag veranderen is voor iedereen lastig.” Toch hoopt Gerritsen dat er de mogelijkheid blijft om nieuwe dingen te proberen: “We hebben goede aanpakken nodig om iedereen met dementie recht te kunnen doen.”

Auteur: redactie Zuster Jansen