Wat zijn de symptomen van een delier? Zijn die bij ouderen anders dan bij jongere mensen? Wat dat laatste betreft: meestal niet. Er zijn maar weinig kenmerken van een delier die specifiek voor ouderen gelden.
Hoe dan ook: in dit artikel zetten we ze allemaal op een rij. Dat helpt u wellicht bij het herkennen van een delier.
We beginnen met een paar kernsymptomen: symptomen die bij ieder soort delier en bij iedere oorzaak voorkomen. Daarna behandelen we de kenmerken die bij specifieke soorten van het delier horen.
Inhoudsopgave
Kernsymptomen
Symptomen per soort delier
Hyperactief (onrustig) delier
Hypoactief (stil) delier
Chronisch delier
Terminaal delier
Acuut delier
Anticholinerg delier
Herkent u symptomen van een delier bij een oudere?
- Herkent u symptomen van een delier bij een oudere?
Kernsymptomen
Onderstaande kernsymptomen kunnen voorkomen voor bij alle vormen van een delier:
- Plotseling optreden (een delier zie je meestal niet aankomen)
- Aandachts- en concentratiestoornissen
- Geheugenproblemen
- Desoriëntatie (in tijd, plaats en personen)
- Hallucinaties
- Wisselend verloop (in lengte en hevigheid
- Verstoord dag- en nachtritme
Symptomen per soort delier
Naast de bovenstaande kernsymptomen, zijn sommige verschijnselen specifiek voor een bepaald soort delier. Die beschrijven we hieronder.
Delirium mental confusion
Hyperactief (onrustig) delier
Een hyperactief delier is het bekendste. Naast de kernsymptomen zijn dit de andere kenmerken van dit type delier:
- Onrust (de persoon kan niet stilzitten)
- Verhoogde alertheid
- Snelle irritatie
- Stemmingswisselingen
- Hevige emoties (vaak boosheid)
- Sterke hallucinaties (vaak angstaanjagend)
- Wanen (een fantasie, waarvan degene met het delier denkt dat het echt is)
Ook kenmerkend voor een hyperactief delier is dat de omgeving er snel last van heeft. Bijvoorbeeld familieleden of zorgpersoneel. Daarom is een hyperactief delier ook snel te herkennen als iemand het heeft.
Hypoactief (stil) delier
Een hypoactief delier – ook wel bekend als ‘stil delier – is het tegenovergestelde van het hyperactieve. De verschijnselen die bij deze soort horen zijn:
- Weinig/trage beweging
- Weinig reactie
- Verminderde alertheid
- (Bijna) geen emotie (apathie)
- Teruggetrokken gedrag
- Weinig/traag praten
De persoon is tijdens een stil delier dus apatisch. Daarom wordt dit type vaak juist niet herkend.
Chronisch delier
Een chronisch delier kan hyper- of hypoactief zijn. Het specifieke kenmerk voor dit soort is dat het delier steeds weer terugkomt.
Acuut en persisterend delier
Een acuut en persisterend delier kunnen ook beide zowel hyper- als hypoactief zijn. Deze benamingen zeggen alleen iets over de duur van het delier:
- ‘acuut’ wil zeggen dat het delier enkele uren tot dagen kan duren
- ‘persisterend’ wil zeggen dat het delier weken tot maanden kan duren
Anticholinerg delier
Een anticholinerg delier komt voort uit bijwerkingen van een bepaalde soort medicijnen, zogenaamde anticholinergica. Deze worden onder andere toegediend bij Parkinson. De bijwerkingen zijn behoorlijk ernstig, met vaak een delier als gevolg. De symptomen die eraan voorafgaan zijn onder andere:
- Wazig zien
- Verwijde pupillen
- Rode huid
- Droge mond
- Enorme dorst
- Onrust
- Hallucinaties
Terminaal delier
Een terminaal delier krijgen ouderen soms vlak voordat zij overlijden. De symptomen zijn:
- Schokken
- Bewegingsdrang
- Plukken
- In het luchtledige grijpen
- Kreunen
- Schreeuwen
Dit maakt een terminaal delier vooral zwaar voor naasten die afscheid moeten nemen van hun geliefde. Zij kunnen dan geen ‘normaal’ contact meer krijgen.
Verder lezen
Lees ook onze andere artikelen, die je kunnen helpen een delier zo snel mogelijk te herkennen, en de gevolgen te beperken:
Herkent u symptomen van een delier bij een oudere?
Een delier is vaak moeilijk te herkennen, met name als het om een stil delier gaat. Denkt u symptomen te zien bij uw naaste? Bel dan direct uw huisarts. Die kan vaststellen wat er aan de hand is, en wat nodig is.
Vaak is een delier een belangrijk teken dat er hulp nodig is. Dankzij particuliere thuiszorg kunnen ouderen zo lang mogelijk veilig thuis blijven wonen, zelfs als er kans is op een delier. Wilt u hierover vrijblijvend van gedachten wisselen met onze zorgcoördinator? Bel dan 020 63 66 847.
Auteur: redactie Zuster Jansen
