Een delier bij ouderen is hetzelfde als bij iedereen: een verwardheid die ineens ontstaat. Wel komt het bij ouderen vaker voor. Een delier is geen ziekte maar een stoornis. Een delier hebben betekent dat de hersenen alle prikkels niet meer kunnen samenvoegen tot een logisch beeld van de werkelijkheid. Dit gaat gepaard met enorme angst, onrust en zelfs hallucinaties.
Letterlijke betekenis/definitie van het woord ‘delier’
De letterlijke betekenis van ‘delier’ (Latijn: ‘delirium’) is: ‘waanzin; ijlende koorts’. (Bron: vandale.nl)
Andere definities zijn:
- ‘psycho-organische stoornis’ (Bron: Wikipedia)
- ‘bewustzijnsverandering’ (Bron: mijnwoordenboek.nl)
Symptomen
Veelvoorkomende kenmerken van een delier zijn:
- Snel optredende verwardheid
- Desoriëntatie (wat betreft tijd, plaats maar ook personen)
- Hallucinaties
Andere symptomen zijn:
- Moeite met concentratie
- Geïrriteerd, gespannen of angstig zijn
- Onrust (bijvoorbeeld veel friemelen en plukken aan kleding of iets anders)
- Slecht of verminderd kortetermijngeheugen
Verder lezen: Symptomen van een delier bij ouderen
delier en verwardheid
Soorten
We onderscheiden verschillende soorten delieren.
Onrustig delier (ook wel: hyperactief delier)
Iemand die een delier heeft, is vaak paniekerig, achterdochtig, schrikachtig, agressief of heel boos. Dit komt omdat ze dingen zien, ruiken of horen die er niet zijn (hallucinaties). Óf omdat ze ideeën hebben die niet kloppen, maar waarvan ze wel overtuigd zijn, hoe onlogisch ook (wanen).
Stil delier (ook wel: apatisch of hypoactief delier)
Bij een stil delier wordt iemand juist heel stil en teruggetrokken. Dit dus in tegenstelling tot wat normaal gesproken optreedt, namelijk onrustig gedrag.
Deze vorm van een delier is dan ook heel lastig te herkennen. Kenmerkend is dat iemand niet of niet normaal reageert. Dit ligt aan angst door de waanideeën en hallucinaties. Juist daarom durft iemand niets meer te doen of te zeggen.
Een onrustig en stil delier komen soms ook samen bij één persoon voor. Dan is iemand bijvoorbeeld overdag heel rustig, maar ’s avonds juist onrustig.
Chronisch delier
Als de onderliggende oorzaak niet te behandelen is, kan een delier chronisch worden. Dat wil zeggen: dan keert het delier steeds weer terug. Dit komt bij ouderen vaak voor, bijvoorbeeld omdat ze veel medicijnen moeten slikken (wat een veelvoorkomende oorzaak is van een delier).
Persisterend delier
Meestal duurt een delier ‘slechts’ uren of dagen. Dit noemen we het ‘acuut delier’. Maar een delier kan ook weken of zelfs maanden duren. Dat heet een persisterend delier.
Terminaal delier
Een terminaal delier treedt op vlak voordat iemand overlijdt. Dit wordt ook wel ‘terminale onrust’ genoemd. De kenmerken zijn: schokken, drang om te bewegen, plukken, in het luchtledige grijpen, kreunen en schreeuwen.
Oorzaak
Hoe ontstaat een delier bij ouderen? Er zijn vele oorzaken mogelijk, die vaak ook samen optreden. Voorbeelden daarvan zijn:
- Medicijngebruik (te veel, een verkeerde combinatie, of juist stoppen met medicijnen)
- Uitdroging
- Hersenletsel
- Kanker
- Ondervoeding
- Koorts
- Bijna overlijden
- Operatie
Een delier kan ook ontstaan door alcoholmisbruik. Dit komt echter vooral bij jongere leeftijden voor.
Verder lezen: Oorzaken van een delier bij ouderen
Verloop
Wat is het verloop van een delier bij ouderen? Het antwoord is: onvoorspelbaar. Daarom wordt het vaak ook zo slecht herkend, zelfs door zorgprofessionals.
In ieder geval ontstaat een delier vrij plotseling, varieert de duur van een paar uur tot meerdere maanden, en is een goede behandeling heel belangrijk om ernstige gevolgen te voorkomen.
Vermoedt u een delier bij een oudere?
Vermoedt u dat uw naaste aan een delier lijdt? Schakel dan zo snel mogelijk hulp in. Bel allereerst de huisarts. Die kan ervoor zorgen dat uw naaste de juiste hulp krijgt.
Vaak is een delier ook een belangrijk teken dat er wellicht hulp nodig is op langere termijn. Via particuliere thuiszorg regelt u dat iemand veilig thuis kan blijven wonen, zelfs als er 24 uur per dag zorg nodig is. Wilt u hierover vrijblijvend van gedachten wisselen met onze zorgcoördinator? Bel dan 020 63 66 847.
